Münif Paşa'nın ismi anılmadan ne fikir ve felsefe tarihimiz, ne eğitim ve kültür tarihimiz, ne de edebiyat ve matbuat tarihimiz yazılabilir. Aydınlanmacılığın, rasyonel düşüncenin ve pozitif bilginin gelişmesindeki payı ile; üç kere getirildiği Maarif Nezareti'ndeki ilerici hizmetleriyle; halk kültürünün yükseltilmesi yolunda ilk ilmî cemiyeti kurmak, ilk dergiyi neşretmek, ilk edebî-felsefî tercümeyi yapmak gibi ilkleriyle bir çığır açmışken ve döneminin önde gelen politekniklerinden biri olmuşken böylesin

Yunus Emre'nin şiirlerinde yer alan bütün sözlük kelimelerinin birer birer ele alındığı bu eserde; kelimelerin etimolojileri, dünden bugüne bütün anlamları verilmiş ve kelimenin başta dinî/tasavvufi yönü olmak üzere, birçok yönü üzerinde durulmuştur. Son olarak da bu kelimelerin geçtiği beyitler, kelimenin kullanım sıklığına göre bir, iki ya da üç beyit olarak tanık gösterilmiştir. Eserin İnceleme bölümünde Yunus'un doğum ve ölüm yıllarından başlanarak hayatı, inanç ve irfan dünyası, ümmiliği, eserleri,

Yirminci yüzyıl Türk fikir hayatına yön verenler arasında Necip Fazıl'ın özel ve önemli bir yeri vardır. O hem tek parti devrinin düşünceyi teke zorlayan baskısı altında, başka türlü düşünülebileceğini ilk sezdirenlerden olmuş, hem de fikirleriyle kitleleri arkasından sürükleyen hitabet kudretinin meyvelerini yeni yüzyılımıza taşırabilmiştir. Ayrıca, Cumhuriyet devrinin, Hüseyin Cahid, Velid Ebüzziya, Peyami Safa gibi birkaç cesur ve büyük polemikçi yazarlarından biridir. Son kırk yılımızın fikri, siyasi v

Batı dillerinin çoğunda mısraın mukabilinde kullanılan kelime, aynı zamanda âyeti de karşılar; çünki, Hak kelâmı şiire benzer. Daha doğru bir söyleyişle, şiir nüzûl edeni taklide çalışır. Şair, bir yandan en yüce kelâmı örnek alarak şiir düzmeye, diğer yandan da onun kalbindeki yerini ifadeye uğraşır. Bu yüzdendir ki, şairin ledünniyat ile münasebeti bizimkine benzemez. Şair Mevlâyı zikrin, onu tefekkürün, ona taabbüdün, ona rabtolmanın en kestirme yolu diye şiiri gördükçe, yavaş yavaş kristalize olur ve

Üzerine konuştukça ve yazıldıkça daha da derinleşen Türk Modernleşmesi mevzuunu, bu kitabın da alt başlıklarını oluşturan üç kavram çerçevesinde düşünebiliriz: Meselenin zihniyete yansımaları ve kavranış biçimi, tarihi ve iktisattaki uygulamaları. Türklerin Anadoluya gelişleri, burada kurdukları iktisadi düzen ve insan ilişkileri, Selçuklular, Osmanlılar ve Cumhuriyet tecrübeleri. Abdulkadir İlgen bir araya getirilen makalelerinde bu meseleler üzerinde bir tarihçi titizliğiyle durarak, Tanzimattan itibar

Nâmık Kemâl bir Türk büyüğümüdür? Öyle olması, büyük Türk şairi unvanını kazanmanın da teminâtı mıdır? Kişi ne kadar büyürse, şairliği de o kadar büyür mü? Kemâl'in heybetli ismi şiirinin önünü kapattığı için, aslında metni görmüyor ve görmeden hüküm veriyor olabilir miyiz? Şair Kemâl Bey etiketinden Kemâl Hey ismini bir yana itelemeyi başarabilseydik, geriye kalan şair ve şiiri hakkında vereceğimiz teshiller şimdikilerle aynı olur muydu? Siyasî geçmişini, çileli ömrünü, efsanevî şahsiyetini, hattâ adı etra

20. yüzyıl Türk edebiyatının milletimiz tarafından en çok sevilen şairi Mehmet Akif, en çok okunan şiir kitabı da Safahat olmuştur. Bununla beraber, günümüzün Türkçesiyle bu kitabın dili arasında büyük bir farklılaşmanın ortaya çıktığı da bir gerçekliktir. Bugün aydın tabakanın veya Akif'in çok değer verdiği gençlik kitlesinin Safahat'ı layıkıyla anlaması oldukça zorlaşmıştır. Buna, bir şairin şiir dünyasına girmenin bilinen zorlukları da eklenince Safahat'ı günümüzün okuruna bugünün Türkçesiyle sunmanın

Modern folklor araştırmalarının tespit ettiği, günümüzde artık tartışmasız kabul edilen gerçeklerden biri de, pek çok efsane, destan, menkıbe ve hatta masalın, hakikatte tarihi bir hadisenin halk muhayyilesinde hasıl ettiği yankı sonucu- bozulmuş şeklinden başka bir şey olmadığıdır. İşte bu vakanın tipik örneklerinden biri de, özellikle Anadolu ve Balkanlar Türk folklorunda çok tanınmış olan kesik baş motifli belirtilen türlerdir.

İnanç, kanaat veya fikir ve sanat için daire ne kadar dar olursa, bu alana ne kadar fazla kısıtlamalar ve sınırlamalar getirilirse ilim adamları ve sanatkârlar o kadar çok verimsizliğe ve kısırlığa mahkûm edilmiş olur. Bundan en fazla zarar gören de toplum olur. Bunun için düşünce hürriyeti ve serbestisi bilim bakımından da sanat bakımından da son derece önemlidir. Gazzâlî işte bu eserde mümin âlimlerin, mütefekkirlerin, hakîmlerin, âriflerin ve sanatkârların ne kadar geniş bir alanda fikir ve kanaatlerini

Avrupa coğrafyasında on dokuzuncu yüzyıl itibariyle iyiden iyiye şekillenip tamamlanan ve yine bu yüzyılda Batının kendi Rönesansı olarak adlandırdığı dönemle başlangıç çizgisi belirlenen değişimler; zamanla hayatın her sahasını etkilediği gibi insanın dünya karşısındaki bilincini ve haliyle konumunu değiştirerek edebiyat için de bir miladı belirgin kılar. Bu çerçevede millet, tarih, kimlik tasavvurları da edebiyatla beraber şekillenecek veya birbirlerini dönüştüreceklerdir.

Osmanlı tecrübesi İslâm medeniyetinin kemâl devri ve Müslümanlığın olgunluk noktasıdır. İslâmlaşma sürecinden başlayarak vücûd bulan Müslümanlık tarzını, İslâm'ın ta kendisi olarak gören Osmanlılar; Hanefî-Mâtüridî geleneğin açtığı zeminde harekete geçerler. Gazzâlî başta olmak üzere Râzî, İbnü'l-Arabî, Mevlânâ, Yûnus Emre, İbn Haldûn, Teftâzânî ve Cürcânî etrafında yeni baştan teşekkül etmenin imkânlarını yoklarlar. Mevcut geleneği tazeleyerek bir ileri aşamaya taşıyan bir usûl çerçevesinde yol alırlar. Ge

Büyük adam eseriyle hayatını birleştiren adamdır. Biz onda şu vasıfları arıyoruz: Önce bütün ömründe aynı kanaatin, aynı imanın sahibi olan adamdır. Devirlere, zaruretlere, cemiyetlere göre değişmez, muhitine uymaz, muhiti kendine uydurur, uydurmazsa çarpışır. Cemiyetten daha kuvvetlidir, cemiyeti sürükleyicidir. () Büyük adamların başka bir vasfı da münzevi oluşlarıdır. Onlar kalabalığın içinde yalnız yaşarlar. Üçüncü bir vasıf olarak büyük adamların devlet ve ikbal mevkilerinden uzak durduklarını görüyoru

Tanpınarın öğrencileri, onun planlı-programlı, derste işleyeceği konuları önceden hazırlayan disiplinli bir hoca olmadığından, bu yüzden de derslerini oldukça serbest bir şekilde yaptığından bahsederler... tamamen Tanpınara özgü zengin çağrışımların meydana getirdiği bir üslupla anlatılan bu derslerin tam anlamıyla bir tür mukayeseli edebiyat dersi mahiyetinde olduğunu belirtmeliyim.

Eser Türk toplumunun medeniyet değişimi süreci içindeki durumunu, fertten yola çıkarak topluma varan bir teknikle anlatıyor. Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü´nde zengin hayat hikâyeleriyle Türkiye´nin meselelerini, kendine has yorumlarıyla medeniyet değiştirme girişimlerinin insanımızı soktuğu çıkmazları araştırmakta, yaptığı tahlillerle de insanımız ve toplum yapımız üzerine dikkate değer hükümlere varmaktadır.

Tanpınar'ın bu eseri 1920'li yılların, Milli Mücadele yıllarının romanıdır. Romanın kahramanlarından İhsan romanın bir yerinde 'Orada (Anadolu'da) mücadele var, muharebe var. Mukadderatımız orada halledilecek! Asıl sahne orası. Biz burada sadece seyirciyiz. Sahnenin dışındayız' demektedir. Roman adını ve konusunu sahnenin dışında olanların içlerinde ve etraflarında olup bitenlerle, zaman zaman geçmişe, maziye yönelerek değişimler, hasretler, ihtiraslarla kazanmaktadır.

Bir lunapark metaforu içinde bir çekirdek ailenin başından geçenler. Yazar ülkemizdeki sosyal değişimi eleştirirken, bir yandan da insanın dünya hayatındaki temel varoluş meselesine vurgu yapıyor.