Kültürel açıdan oldukça parlak bir dönem olan Halife Me´mun devrinin en önemli özelliklerinden biri de, çeşitli düşünce akımlarına mensup kişilerin bir araya gelerek halifenin huzurunda ilmi tartışmalar yapmaları idi. Me´mun´un hilafeti, İslam Tarihinde felsefi ve kelami düşüncenin gelişmesi açısından bir dönüm noktasıdır.

Hz. Hüseyin öldürülünce taraftarlarının bir kısmı şaşkınlığa düştü ve dedi ki, Hasan ile Hüseyin'in işlerine bir türlü akıl erdiremedik. Hasan'ın yardımcılarının çokluğu ve güçlülüğüne rağmen savaşmaya cesaret edemeyerek Muaviye ile anlaşması ve (hilafeti) ona teslim etmesi doğru, gerekli ve isabetli idiyse, Hüseyin'in yardımcılarının azlığı ve güçsüzlüğüne rağmen, çok sayıda yardımcısı bulunan Yezid b. Muaviye ile kendisi ve taraftarlarının tamamının öldürülmesine kadar savaşması (hatadır), batıldır ve ger

Ezraki, şehir tarihçiliğinin en önemli eserlerinden biridir ve İslam dininin beşiği olan Mekke'nin tarihini bize aktarır. Kitap, Hz. Adem'den bu güne aktarılan her şeyi sağlam bilgi olup olmadığına bakmaksızın gözümüzün önüne seriyor. Bu bağlamda Mekke ile ilgili çalışma yapan araştırmacıların vazgeçemeyeceği bir kültür hazinesi olarak karşımızdadır. Eserde Mekke ile ilgili her şeyi öğreneceksiniz diyebiliriz. İlk dönemi güzellikleriyle, olumsuzluklarıyla olduğu gibi önünüze sermeye devam ediyoruz. Mekke'y

Bilindiği gibi yakın geçmişte Kur'an kıssalarının dili ve tarihsel değeri gibi konularla ilgili birçok şey yazılıp çizildi. Ne var ki konuyla ilgili literatür bu satırların yazarını pek tatmin etmedi. Çünkü hemen tamamı geleneksel bakış açısının ürünü olan bu çalışmalardaki temel düşünceler, Allah'ın kıssa aktarımında çok titiz bir tarihçi gibi davrandığı ve arkaik zamanlara dair anlattığı her şeyin tarihî gerçeklikle aynı mahiyette olduğu gibi bir ön kabule dayandırılmıştı. Hâlbuki kıssalar her şeyden önce

Rivayetlere mesafeli duran görüş, sadece vahyin verileri ile ed-Din'in mesajının veya Resulüllah'ın öğretisinin anlaşılabileceğini savunurken, rivayetleri önceleyen -hatta kutsayan- geleneksel anlayış ise tam aksine vahyin verilerini adeta görmezden gelerek siyer algısını bütünüyle rivayetlerden müteşekkil bir peygamber telakkisine sabitlemiştir. Hiç kuşku yok ki, bu telakki daha büyük problemleri beraberinde getirmiştir. Kısaca her iki yaklaşım da ciddi ölçüde problemli ve bize göre eksiktir. Aksine sağlık

Başta Ehl-i Kitap olmak üzere diğer din ve inanç müntesipleri hicri II. asırdan bu yana İslamiyet ile ilgili birçok çalışma yapmıştır. Bu çalışmalarda Kur'ân, hadis, tefsir, fıkıh, Arapça ve diğer temel İslam ilimlerine dayalı İslami literatür ve düşünceler birçok yönüyle ele alınmıştır. Özellikle İspanya'nın fethi ile beraber Müslümanları ciddi bir tehlike olarak gören Ehl-i Kitap, birçok yöntemle bu tehlikeye karşı koymaya çalışmıştır. İspanya'nın fethinden İstanbul'un fethine kadar geçen sürede temel ola

İslam'ın erken döneminde toplum, yaşadığı iç savaşlar sonucu Haricilik, Şia ve Ehl-i Sünnet olarak siyasi-teolojik bağlamda üç fırkaya/hizbe/mezhebe bölünmüştür. Muâviye'nin başkaldırısı ve sonunda zaferiyle sonuçlanan süreç, saltanat ideolojisiyle toplumu zorla hâkimiyet altına almıştır. Daha sonra dine yaklaşımda dinin kaynağının neler olması hususunda Ehl-i Sünnet Dirayet Ehli/Rey Ehli ve Rivayet/Hadis/Eser Ehli ve Sünnet Ehli olarak ikiye bölünmüştür. Birinci grup, kaynak olarak Kur'an, hadis ve insan a

İslam kaynaklarında Yahudiler hakkında pek çok bilgi yer almaktadır. Buna mukabil Yahudi kaynaklarında İslam ve Müslümanlarla ilgili bilgiler sınırlıdır. İslam kültürüyle temas halinde olan Yahudi âlimler, diğer Yahudi âlimlere kıyasla İslam'la ilgili bilgilere daha fazla yer vermektedirler. Bu âlimler, Kur'an ve hadislere doğrudan atıfta bulunmaktadırlar. Ayrıca Yahudi âlimlerin, bu eserlerde genellikle Müslümanların Yahudilere yönelttiği eleştirilere cevap verdikleri görülmektedir. Bunların arasında Saady

İslam kültür ve düşünce tarihinde erken bir dönemde ortaya çıkan selefîlik (selefiyye) İslam'ı anlama, yorumlama ve yaşama konusunda İslam'ın ilk üç neslini model olarak kabul eden ve bu modeli tarihin değil de dinin bir parçası haline getirmeye çalışan bir anlayıştır. Bu öze dönüşçü anlayış, geçmişte yaşanan tecrübelerden yararlanmayı ve tarihten ders çıkarmayı savunan normal bir muhafazakâr tavırdan, kendisinden başka bütün diğer düşünceleri dışlayan, tekfir eden ve hatta onların hayatlarına son vermek is

İznik Konsili (325) ile birlikte Batı Hıristiyanlığının resmi dogması haline gelen teslis (üçleme) hakkında ülkemizde ciddi bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma, teslisi, ona yöneltilen eleştirileri, ondaki çelişkileri Hıristiyan kaynaklarından hareketle ortaya koymaya çalışmaktadır. Günümüzde özellikle misyonerlerin Türkiyedeki faaliyetlerinin etkisiyle rastgele Hıristiyan olmayı düşünebileceklerin, kararlarını vermeden önce teslisi tanımalarında fayda vardır. Zira İslâmdan çıkıp Hıristiyanlığa giren

Putların memnun edilmesiyle Allah'ın ancak memnun edilebileceğine inanan Cahiliye Arabı, onlara hediyeler takdim eder, kurbanlar keser, etrafında tavafta bulunur, adak adar, adına yemin eder, cünüp ve hayızlı iken huzuruna çıkmaz, ihtiramda kusur etmez, hatta bulundukları mekâna hacca da giderdi. Yaratıcı olarak kabul edilmemekle beraber tanrının tüm sıfatlarına sahip olan putların bir kısmı ise Allah'ın kızları olarak görülürlerdi. Ticaret ile putperestliğin iç içe girdiği Cahiliye döneminde putların tamam

Yeni Kelam İlminde yeni bir yol izlenmiştir. Düşünürlerin görüşleri ve eleştirileri devamlı göz önünde tutulmuş; onlardan islam'ın esaslarına uygun olanlar delillere dayalı olarak kabul edilmiş, uygun olmayanlar da yine delilleriyle birlikte reddedilmiştir. Bütün ilimlerde egemen olan metodoloji kurallarına uyarak iskolastik savunma yerine metot dairesinde savunma yapmayı benimsemiştir.

... İşte Ömer budur! dedirten bir söylemdir bu. Çağımızda henüz ulaşamadığımız bir feraset örneği. Depremin hala Allah'ın gönderdiği bir azap olarak algılayan zihniyete ta o dönemde en güzel cevabı Hz. Ömer vermiştir. Fay hattının üzerine binalar kurup daha sonra da Allah'ın takdirinde razı olunması gerektiğini söylemek kadar İslami anlayışa zıt bir şey olamaz. ...

Hadis Tarihi, İslam'ın zuhuruyla başlayan ve on beş asırlık süreci kapsayan bir dönemdir. İlk asırlarda yaşananlar, hadislere ve dolayısıyla hadisçilerin teklif ettiği rical kitapları ile temel hadis kaynaklarına yansımıştır. Hz. Peygamber'in vefatından otuz yıl sonra görülen hadis uydurmacılığına karşı hadisçilerin aldığı tedbirler ve koydukları kurallar Hadis Metodolojisini oluşturmaktadır. Elinizdeki eser Hadis Tarihi ve Metodolojisinin oluşum ve gelişim dönemleri; bu dönemlerde geliştirilen terim ve ka

Siyer ilminin Hadis, Fıkıh, Tefsir gibi diğer İslami ilimler düzeyinde bağımsız bir ilim dalı olamaması anlaşılmaz olduğu kadar aynı zamanda kabul edilemez bir durumdur. Hiç şüphesiz ki bu, onun daha az önemli olduğundan veya ilmi bir içeriğe sahip olmamasından kaynaklanmıştır. İşte bu çalışmanın amacı; Siyer'in bağımsız bir ilim dalı hüviyetine kavuşması yolunda en çok ihtiyaç hissettiği metodolojiye bir giriş yapmaktadır.

Sahabeyi anlama konusunda en büyük problem; sahabenin hepsinin adil olduğu, her şeyleriyle örnek oldukları, onlara hatalı denilmeyeceği, bu şekildeki bir ifadenin zındıklık olduğu, ayrıca onları tenkit etmenin Kur'an'ı yalanlama ve reddetmek olacağı, onların yanlışlarının içtihat hatası olacağı için yine de sevap kazanacaklarının iddia edilmesidir. Dolayısıyla, diğer insanlar suç işleyerek günah kazanırken, sahabe günah işlediklerinde bile sevap kazanmış olmaktadırlar (!) Bu mantığın gelip dayanacağı nokta

İslam Mezhepleri Tarihi, Müslümanların düşünsel hayatında meydana gelen gelişme, farklılaşma ve kırılmayı bir bütün halinde ele alan bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı din anlayışındaki farklılaşmaları ve kurumsallaşmaları inceleyerek mezheplerin nasıl ortaya çıktığını ve temel dinamiklerinin neler olduğunu bu süreç dahilinde ele alır. Bahis mevzuu bilimin esas amacı, mezhepleri şekillendiren fikirlerin hangi siyasî, dinî, sosyal ve ekonomik şartlarda ortaya çıktığını, nerelerde, kimler tarafından benimsendiğ

Halefullah, el-Fennu'l- Kasasi fi'l Kur'ani'l-Kerim isimli çalışmasıyla, kültür farklarının getirdiği diller arası problemin, Kur'an'ın kıssaları konusunda da etkili olduğunu açıkça dile getiren bir kişi olarak, ilim sahiplerinin dikkatlerini ve yerleşik resmi dini görüş sahiplerinin hücumlarını üzerine çekmiştir. Adem'in yaratılışı, Allah, melekler, İblis ve Adem arasındaki diyalog ve ilk günah hikayesi, Musa'nın asasının yılana dönüşmesi anlatılırken, farklı yerlerde değişik ifadeler kullanılması, Ashab-ı

Kullanılan dil açısından İslam toplumunun homojen diyebileceğimiz yapısı, hicri ikinci asrın ortalarından itibaren çeşitli faktörler nedeniyle değişmiş, bu değişim dile, dolayısıyla Kur'an'ın anlaşılmasına da yansımıştır. Bu durumu hisseden müfessir ve dilci alimler, lafızların anlamını ve dilin kurallarını belirlemek amacıyla çalışmalar yapmış, bu çalışmaların sonuçlrı tefsire yansımış; garibü'l-Kur'an, meani'l-Kur'an, vücuh-nezair ve i'rabü'l-Kur'an adıyla birçok eser telif edilmiştir. Bu tür eserlerin ya